Vallen en weer opstaan,’ het verhaal van Zoë van der Meer over veerkracht, groei en het hervinden van je stem.
In een interviewreeks bieden we een kijkje achter de schermen van de danswereld, waar passie, ambities en uitdagingen samenkomen. Vandaag ontmoeten we Zoë van der Meer (24), geboren in het Friese Scharnegoutum. Haar reis voert van kinderdromen tot een spraakmakende documentaire – een verhaal over veerkracht, groei en het hervinden van je stem.
Door Ika Berman
“Ik dacht lang dat ik niet meer mocht vallen. Maar dat is een illusie. Vallen hóórt erbij”
Van elfje tot auditie
“Ik was vier toen ik begon met dansen,” vertelt Zoë. “Elke woensdagmiddag carpoolden we met een groepje vriendinnen naar Sneek. Onze juf, Berber, was alles voor ons. Ze nam ons mee in de magie van het theater – we mochten als kleine elfjes meespelen in Moord in de Kerststal. Het voelde alsof we sterren waren. Daar werd het vuurtje in mij aangewakkerd. Toen ik later bij de musical The Bodyguard al die achtergronddansers zag, wist ik het zeker: dit is wat ik wil.”
“Dit was echt mijn droom”
Tussen droom en druk
“Ik werd toegelaten tot de vooropleiding dans. Het voelde als een bevestiging van mijn droom. Lange dagen, intensieve lessen – maar ook veel lachen, hechte vriendschappen, en iets waar ik keihard voor wilde gaan. Want dit was echt mijn grootste droom.”
Maar na verloop van tijd begonnen er barstjes te ontstaan. “Bij elk rapport kreeg ik een onvoldoende voor ‘uitstraling’. Wat betekende dat? Blijkbaar was ik niet leuk genoeg om naar te kijken. Als je vijftien bent, geloof je dat. En dat raakt.”
Ondanks de harde kritiek op jonge leeftijd zette Zoë door. Haar harde werk leek beloond te worden toen de school haar diploma versneld aanbood. “Toen dacht ik nog: wat een eer. Pas later begreep ik dat ze gewoon het slagingspercentage wilden verhogen, omdat ze daar uiteindelijk geld voor krijgen.”
“Het is cruciaal dat jongvolwassenen zich niet geïsoleerd voelen, en zich óók buiten hun studie kunnen ontwikkelen. Ook op een dansacademie”
Een wereld in een bubbel
Haar overstap naar het hbo in Amsterdam luidde een nieuwe fase in. Hoewel ze ergens al aanvoelde dat deze wereld een giftige kant kon hebben, bleef ze vasthouden aan haar droom de top te bereiken. Met frisse moed begon ze aan dit nieuwe avontuur, maar het werd al snel duidelijk dat ook dit geen makkelijke tijd zou worden.
“Tijdens de eerste dag zei de school: ‘Neem goed afscheid van je kind, vanaf nu zijn ze van ons.’ Mijn vader keek me aan en vroeg: ‘Weet je zeker dat je dit wilt?’ Ik zei ja, maar alles in mij twijfelde. Toch voelde het alsof ik dat niet mocht toegeven. ‘Dit hoorde erbij’ – dat is wat me jarenlang is verteld. Als je de top wil bereiken, moet je dat ervoor over hebben. Ik was vastbesloten en ging door.”
En dus verhuisde Zoë van haar vertrouwde Friese dorp naar de grote stad. Alleen en zonder netwerk. “Van Scharnegoutum naar Amsterdam: het was een cultuurshock. Ik kende niemand en voelde me ineens heel klein in iets heel groots. Alles wat vertrouwd was, liet ik achter.”
Zoë stapte een systeem binnen dat langzaam maar zeker al haar tijd opslokte. “Je mocht geen bijbaan hebben, waardoor je nauwelijks geld had of een sociaal leven buiten de studie. Alles draaide om presteren binnen de schoolmuren. En hoewel ik het financieel redde dankzij mijn ouders, zag ik anderen letterlijk omvallen – door uitputting, stress en geldzorgen. Ik heb oprecht nooit begrepen waarom werken naast je opleiding niet mocht of mogelijk werd gemaakt.”
“Naarmate ik ouder werd en zag dat het ook anders kan, pleit ik echt voor verandering. Het is cruciaal dat jongvolwassenen zich niet geïsoleerd voelen, en zich óók buiten hun studie kunnen ontwikkelen. Ook op een dansacademie. Zeker omdat maar een klein deel uiteindelijk echt doorbreekt – en dat wordt ook continu gezegd. Maak die angst kleiner en laat zien dat er ook een leven is buiten de dans als je het niet haalt.”
“Er werd continu naar je geschreeuwd, er is aan mijn haar getrokken, drinkpauzes werden overgeslagen als je de conditietest niet haalde en dat was ‘normaal’”
Van ambitie naar overbelasting
Het duurde niet lang voordat de persoonlijke kritiek ook op het hbo voelbaar werd. Wat begon als kleine opmerkingen groeide uit tot structureel grensoverschrijdend gedrag. “Er werd continu naar je geschreeuwd, er is aan mijn haar getrokken, drinkpauzes werden overgeslagen als je de conditietest niet haalde en dat was ‘normaal’.”
Eén moment dat haar altijd is bijgebleven: “Een keer moest ik dansen voor de groep zonder dat ik de choreografie kende, om vervolgens te horen hoe slecht ik was. Het voelde echt als een vernedering.”
“‘Maar waarom ging je dan toch door?’, hoor ik je denken”, vervolgt Zoë. “Onderling sleepten we elkaar er écht doorheen. We vingen elkaar op en maakten grappen, want iedereen dacht dat dit erbij hoorde. Als je jong bent en in zo’n systeem belandt, weet je op een gegeven moment niet beter. Je leven speelt zich af binnen die schoolmuren, dag in dag uit, omringd door mensen die je laten geloven dat dit normaal is. En dansen zelf blijft ook iets waar je je vrij in voelt – dat houd je overeind.”
Toch kroop de stress steeds verder in haar lijf. Ze kreeg paniekaanvallen en kon ’s nachts niet meer slapen. “Op een gegeven moment zat ik rechtop in bed choreografieën te oefenen.”
“De paniek werd zo groot dat ik hyperventilerend in een drukke winkelstraat stond.”
De klap en het keerpunt
In maart 2020 stortte ze in – midden op de Kalverstraat. “Ik was een dagje met vriendinnen aan het shoppen, maar ik kon alleen maar denken aan dans. Ik voelde me schuldig dat ik niet aan het oefenen was. Elk vrij moment voelde als verloren tijd. De paniek werd zo groot dat ik hyperventilerend in de drukke winkelstraat stond.”
Haar ouders grepen in. “Ze zeiden: ‘Je komt terug naar huis.’ Ik huilde. Ik wilde nog steeds niet stoppen, maar ik kon gewoon niet meer. De weken daarna kwam ik nauwelijks uit bed. Voor het eerst voelde ik hoe diep ik zat. En ik gaf mezelf overal de schuld van. Maar toen kwam er ruimte. En nieuwe keuzes.”
“Het maken van die film heeft veel heling gebracht.
Ik was niet alleen. En ik was niet gek”
Verder kijken dan de droom
Tijdens een open dag besloot ze het roer om te gooien. Ze begon samen met haar zusje aan de opleiding Creative Business. “Ineens ontdekte ik: het kán anders. Een sociaal leven, een bijbaan, geen constante kritiek op je persoonlijkheid.”
Ze doorliep de opleiding soepel en vertelde tijdens haar stage bij Warner Bros. voor het eerst haar verhaal. “Mijn begeleider zei: ‘Dit is niet normaal.’ Die erkenning was het begin van een totaal ander hoofdstuk. Het voelde als gezien worden – juist door iemand van buitenaf die mij helemaal niet kende.”
Via haar stage kwam ze in contact met filmmakers en verhalenvertellers. Ze begon aan de minor Campus Doc, waarin ze besloot haar verhaal om te zetten in een documentaire. “Dat werd Voorbij de Droom – een documentaire waarin vier oud-studenten hun ervaringen delen. Ik koos ervoor niet zelf in beeld te komen, maar deze dansers vertegenwoordigen een groot deel van wat ik heb meegemaakt.”
“Het maken van die film heeft veel heling gebracht. Ik was niet alleen. En ik was niet gek. Precies in die periode kwam ook het grootschalige rapport Schaduwdansen uit, een onderzoek van de overheid naar misstanden in de danswereld – uitgevoerd door dezelfde onderzoekers als bij turnen. Dat voelde als een bevestiging. Heel veel mensen hebben, net als ik, hier ontzettend onder geleden.”
De documentaire raakte een snaar. Ze wonnen de CampusDoc-filmprijs, werden uitgenodigd voor de podcast De Marker en spraken over de film in de radiostudio van Humberto Tan. De documentaire is nog altijd te zien bij VPRO Makers van Morgen, 2Doc en NPO Start. “Het was het tegenovergestelde van wat ik jarenlang had gevoeld: er werd eindelijk geluisterd. En de reacties van lotgenoten waren overweldigend.”
“Dans draait om mensen, niet alleen om prestaties. Zelfs als je de opleiding niet haalt, mag niemand je kapotmaken of je liefde voor dans afnemen”
Hoopvol de toekomst in
Zoë zet zich nu in voor een veiligere en menselijkere danswereld. Ze is onder meer actief in een expertgroep scholing en certificering van Dans Veilig en zet zich in voor positieve verandering binnen de sector.
Wat er volgens haar moet veranderen? “Helaas veel: voedingsvoorlichting, kortere lesdagen, ruimte voor herstel, betaalde stages, sociale begeleiding, duidelijke gedragscodes en onafhankelijke vertrouwenspersonen. En vooral: een open houding van de oude garde. Dans draait om mensen, niet alleen om prestaties. Zelfs als je de opleiding niet haalt, mag niemand je kapotmaken of je liefde voor dans afnemen.”
En de liefde voor dans?
“Ik heb nooit spijt gehad van mijn keuzes. En hoewel ik sindsdien geen danslessen meer volg, hoop ik ooit weer te dansen. Maar dat heeft tijd nodig – en therapie. Ik wil mijn plezier in dans zeker terugvinden en wie weet, maak ik wel een tweede film.”
Haar boodschap?
“Ik dacht lang dat ik niet meer mocht vallen. Maar dat is een illusie. Vallen hóórt erbij. En opstaan ook – als je daar de ruimte voor krijgt.”
De documentaire ‘Voorbij de droom’ is te bekijken via:
Wil je ook graag je verhaal vertellen? Laat het ons weten door ons een mailtje of een bericht via onze social mediakanalen te sturen.
Herken jij situaties uit bovenstaand verhaal die jij hebt meegemaakt en die grensoverschrijdend zijn?
Praat erover. Ook als je twijfelt. Hulp is beschikbaar. Kijk voor meer informatie over advies, ondersteuning en vertrouwelijke gesprekken op de pagina Hulp en advies.