Jaïr Franken kan zich geen leven zonder dans voorstellen. Vanuit deze energie bouwt hij aan Sample Culture, een organisatie dit zich inzet voor innovatie binnen hiphopdans. Wat begon als een klein festivalinitiatief, groeide uit tot een organisatie die internationaal impact heeft – van Eindhoven tot Mexico. In alles wat Jaïr doet, draait het om creativiteit, community en vernieuwing, met als drijfveer een toekomst waarin dansers en makers kunnen bestaan van hun kunst.
“We zijn continu aan het uitvinden,
dat hoort bij wie we zijn.”
Een cultuur in beweging
“De term ‘Sample’ in Sample Culture is voortgekomen uit de hiphopgedachte van samplen,” vertelt Jaïr. “In hiphopmuziek gebruik je stukjes uit bestaande tracks om iets nieuws te creëren. Dans werkt net zo: inspiratie komt uit verschillende hoeken – zo samplen we de flair uit turnen of de bewegingstaal van kungfu – en geven die telkens een nieuwe betekenis. Zo blijft de cultuur in beweging.”
Wat in 2015 begon als een festivalorganisatie, groeide in de jaren erna uit tot een erkende talentontwikkelinstelling. Sinds 2019 leidt Jaïr de zakelijke kant van de organisatie, waarin makers worden ondersteund om zich artistiek én professioneel te ontwikkelen. “We richten ons op alleskunners en allesdoeners,” legt hij uit. “In onze cultuur doet iedereen van alles. Mensen geven les, maken muziek en produceren video’s. Dat vinden wij normaal: elkaar helpen, kennis delen, samen groeien. Dat deden we al voordat we enige financiering kregen.”
Het talentontwikkelingsprogramma van Sample Culture kent drie pijlers: de maker, die zich richt op theaterproducties; de community champion, voornamelijk zichtbaar tijdens battles; en de community leader, de drijvende stille kracht achter de community die vaak mensen verbindt, evenementen organiseert en organisaties bouwt. Die laatste groep is cruciaal, zegt Jaïr: “Zij werken vooral achter de schermen en houden de motor draaiende. Momenteel loopt een pilot waarin op vier locaties in Nederland talenten werkzaam zijn. Met begeleiding vanuit Sample Culture organiseren ze wekelijkse sessies, evenementen en bouwen ze aan hun eigen community in de stad. Dat vraagt om maatwerk, want elke stad heeft zijn eigen dynamiek.”
Open Your Mind – van Eindhoven tot Mexico
Het meest zichtbare project van Sample Culture is Open Your Mind, wereldwijd bekend als een van de meest toonaangevende, experimentele dansevenementen ter wereld. “Eindhoven is een soort WK geworden, al zien we dit zelf absoluut niet zo,” vertelt Jaïr. “Het event combineert elementen van de battle met theater. Door middel van opdrachten dagen we ze uit Out of the Box te denken, de rest is aan de dansers zelf.”
De openheid voor experimenten en interdisciplinariteit is iets wat Open Your Mind uniek maakt. “We schromen niet om dans te koppelen aan fashion, nieuwe muziekstijlen of technologie. We zijn continu aan het uitvinden, dat hoort bij wie we zijn.”
“Grensoverschrijdend gedrag is voor mij onrechtvaardigheid nummer één.
Als ik iets kan doen om veiligheid te bevorderen, dan doe ik dat.”
De drijfveer: rechtvaardigheid en duurzaamheid
Jaïr laat zich leiden door zijn intrinsieke motivatie. Werken aan een sociaal veilige sector is dan ook een no-brainer. “Grensoverschrijdend gedrag is voor mij onrechtvaardigheid nummer één. Als ik iets kan doen om veiligheid te bevorderen, dan doe ik dat – ongeacht of het in de danssector is of daarbuiten. Het gaat tegen mijn kernwaarden in om weg te kijken. Binnen onze scene was er nog niemand betrokken bij dat thema of aangesloten bij de Alliantie Dans Veilig, dus dan geef ik graag het goede voorbeeld.”
Open Your Mind is een goed voorbeeld van hoe het kan: inclusief, divers en er heerst een open cultuur. “Heel veel inclusiever kan ik het niet bedenken. Dat zit voor een groot deel verankerd binnen onze cultuur. Dat neemt natuurlijk niet weg dat er ook protocollen moeten worden opgesteld, onze vrijwilligers moeten worden getraind en wij als organisatie ook een vertrouwenspersoon moeten aanstellen. Dat is iets waar we op dit moment mee bezig zijn.”
“Ik hoop dat de danssector een professioneel bestaan kan bieden,
waarin mensen zich volledig op hun kunst kunnen richten.”
Een blik op de toekomst
Hoewel Sample Culture inmiddels officieel erkend is als talentontwikkelingsinstelling, ziet Jaïr dat niet als eindpunt maar als een beginpunt voor verdere groei. “We willen blijven experimenteren, blijven leren, onze programma’s verder ontwikkelen en als organisatie professionaliseren. Mensen hebben vaak meerdere bijbanen om te kunnen blijven dansen. Dat moet veranderen. Ik hoop dat de danssector een professioneel bestaan kan bieden, waarin mensen zich volledig op hun kunst kunnen richten. Dat zij de ruimte krijgen om te blijven innoveren, nieuwe programma’s te ontwikkelen en bruggen te slaan, ook wanneer de huidige generatie vaandeldragers het stokje overdraagt.”
Foto’s: Kas van Vliet, Sjoerd Derine